ERZİNCAN'DA ASKERİ OKULLAR

MUSTAFA BAŞEL

ERZİNCAN’DA ASKERİ  OKULLAR                                                      

(ORTAOKUL-LİSE-HARBİYE)

                     ESKİDEN BERİ “ASKER ŞEHRİ” OLARAK BİLİNEN ERZİNCAN’IN  ÖNEMLİ BİR  ÖZELLİĞİ DE; ASKERİ ÖĞRENCİ YETİŞTİREN “ORTAOKUL, LİSE  VE HARP OKULU” GİBİ HER SEVİYEDE ASKERİ OKULUN KURULDUĞU ENDER ŞEHİRLERDEN BİRİ OLMASIDIR.

1-ASKERİ ORTAOKUL

        19.ASRIN SONLARINDA, OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN KUMANDAN YETİŞTİREN MEKTEBİ  ŞAHANE-İ HARBİYE’NİN ÖĞRENCİ  İHTİYACINI  BÖLGESEL  KAYNAKLARDAN KARŞILAMAK AMACIYLA;               1884 YILINDA  VİLAYET-İ ERZİNCAN’DA  , BEŞ SINIFLI  BİR “ASKERİ ORTAOKUL” ( MEKTEB-İ RÜŞTİYE-İ ASKERİYE”  AÇILIR.  DOLAYISIYLA  ERZİNCANLILARIN  “MİNİK ASKERİ ÖĞRENCİLERİ”                        BAĞRINA  BASMA SÜRECİ BÖYLECE  BAŞLAMIŞ  OLUR .

ŞEHRİN MERKEZİNDE, HÜKÜMET KONAĞI YANINDA  YER  ALAN ORTAOKUL BİNASININ  EN İLGİNÇ ÖZELLİĞİ; YANI BAŞINDA YÜKSELEN“DÖRT KATLI AHŞAP SAAT KULESİ” İDİ. ZARİF OLDUĞU KADAR AHŞAP BEZEME İŞÇİLİĞİNİN  DE EN GÜZEL ÖRNEKLERİNİ   TAŞIYAN BU SAAT KULESİ YALNIZ OKULUN DEĞİL, AYNI ZAMANINDA TÜM ERZİNCAN’IN SEMBOLÜ HALİNE GELMİŞTİ. “BU KULE; İNSANLARIN GÜNLÜK YAŞANTILARINA AİT ZAMAN DİLİMLERİNİ BELİRLEYEN;  KOLUNDA SAAT, KULAĞINDA  NAĞME VE   YÖN TARİFİNDE   NİRENGİ NOKTASI  GİBİYDİ ADETA.”      (RESİM-01)

  RESİM-01- ERZİNCAN  RÜŞTİYE-İ ASKERİYESİ (0RTAOKUL) YIL:(1306)189O

CUMHURİYET’İN İLK YILLARINDA; “ASKERİ ORTAOKUL” YERİNE    “SÜEL ORTAOKUL”  İFADESİNİN  KULANILDIĞINI GÖSTEREN  BİR ÇOK  BELGEYE  RASTLANMIŞTIR. (SÜ:ASKER-SÜEL:ASKERİ)

2-HARP OKULU

İMPARATORLUK HUDUTLARI İÇİNDE    “MEKTEB-İ HARBİYE”NİN   SADECE  İSTANBUL’DA  BULUNMASI  DİKKATE  ALINARAK   HER   ORDU MERKEZİNDE   BİR“TAŞRA  HARBİYESİ”  AÇILMASI  UYGUN   GÖRÜLÜR. BU AMAÇLA; 1905  YILINDA   ERZİNCAN’DA “ERZİNCAN HARBİYESİ’ AÇILIR.

 1891 YILINDA MÜŞİR ZEKİ PAŞA TARAFINDAN “KURUTELEK KÖYÜ”  CIVARINDA 4.ORDU KARARGAHI    OLARAK   İNŞA ETTİRİLEN HAMİDİYE KIŞLASI   BOŞALTILARAK BU OKULA   TAHSİS EDİLİR . PADİŞAH ABDÜLHAMİD’İN  ADINDAN  DOLAYI “HAMİDİYE KIŞLASI” OLARAK BİLİNEN KIŞLA HALK ARASINDA ARTIK “HARBİYE KIŞLASI” OLARAK  ANILMAYA BAŞLAMIŞTIR.   (RESİM-02)

                          RESİM-02  ERZİNCAN HARBİYESİ  YIL:1905

ÖMRÜ SADECE ÜÇ YIL SÜREN - ÜÇ SINIFLI -  HARBİYE,  İLK MEZUNLARINI 1908’DE                            (17 KİŞİ OLARAK) VERİR.  FAKAT, AYNI YIL MEŞRUTİYETİN İLANI VE  PADİŞAHIN  AZLİNDEN DOLAYI  İSTANBUL  HARBİYESİ İLE TEVHİD EDİLME KARARI ALINARAK  OKUL  KAPATILIR.

3-ASKERİ LİSE

1914 YILINDA ORTAOKULA BİR LİSE BÖLÜMÜ İLAVE EDİLİR. BÖYLECE ERZİNCAN’DA “MEKTEB-İ İDADİ-İ ASKERİYE” YANİ “ASKERİ LİSE” DE AÇILMIŞ OLUR. ÖĞRETİMİNİ   BAŞARIYLA SÜRDÜREN LİSE  1927 YILINDA LAĞVEDİLİNCE ÖĞRENCİLERİ  KULELİ‘YE  GÖNDERİLİR.     (RESİM-03)    (1330)1914      

     

RESİM-03- ERZİNCAN İDADİ -İ ASKERİYESİ (LİSE)- YIL:1914

HARBİYE’DEN SONRA  1927  YILINDA LİSE DE LAĞVEDİLİNCE,  ERZİNCAN’DA  ASKERİ OKUL OLARAK  ÖĞRETİME  DEVAM EDEN   BİR TEK  ORTAOKUL  KALMIŞ OLUR.

4-BÜYÜK DEPREMİN ETKİLERİ

27 ARALIK  1939…SAAT;01.57…MERKEZ ÜSSÜ ERZİNCAN OLAN 7.9 RİCHTER ŞİDDETİNDE “BÜYÜK BİR DEPREM” MEYDANA  GELİR. ETKİLERİ;200 KM.X400 KM.LİK BİR ALANA YAYILIR. KARA KIŞ DAHA DA KARARIR… ADETA “KÜÇÜK BİR KIYAMET”  YAŞANIR. 117 BİN EV YIKILIR,      33 BİN ÖLÜ, 103 BİN YARALI VARDIR… OKUL BİNASI DA DEPREMDEN NASİBİNİ ALIR.           ENKAZ  ALTINDA KALAN  63 ÖĞRENCİ HAYATINI KAYBEDER… SAĞ KALAN ÖĞRENCİLER             VE ÖĞRETMENLERİ “KONYA ASKERİ ORTAOKULU”NA NAKLEDİLİR…  BÖYLECE  DEPREM,  ERZİNCAN’DA KALAN SON ASKERİ OKULUN DA  KAPATILMASINA SEBEP  OLUR.   (RESİM  - 04)  

RESİM- 04- BÜYÜK ERZİNCAN DEPREMİ-YIL:27 ARALIK 1939

                AYRICA, ERZİNCAN’IN, 1916’DA RUSLAR TARAFINDAN İŞGALİNDE DEPO OLARAK KULLANILAN,             1918’DE BOZGUNA UĞRAYIP ÇEKİLEN  RUSLAR TARAFINDAN  YAKILAN  HAMİDİYE KIŞLASI’NIN, 20 YIL SONRA, 1938’DE BAŞLATILAN  RESTORESİ DE   BU DEPREM YÜZÜNDEN YARIM KALIR.

5-YENİ KIŞLA - YENİ LİSE

               “HAMİDİYE” YADA “HARBİYE” OLARAK BİLİNEN “TARİHİ KIŞLA” 1944  YILINDA TAMAMEN  YIKILIR .  AYNI  TEMELLER ÜZERİNE BLOK  BLOK  İNŞA EDİLEREK  ANCAK  1955’TE   “ OKUL  BİNASI” OLARAK KULLANILACAK DURUMA  GETİRİLİR. BU YENİ KIŞLA “U” ŞEKLİNDE OLUP; UZUN KENAR:212  METRE, KISA KENARLAR:91 METRE, GENİŞLİ Ğİ:18 METRE’DİR. ARAZİ                       YAPISINDAN DOLAYI; BATI BLOK: 3 KATLI  İKEN  ORTA  VE DOĞU BLOKLAR:2  KATLIDIR. (RESİM-05)

             RESİM-05- ( YENİ) ERZİNCAN AKERİ LİSESİ –YIL:1963 

29 MAYIS 1955 YILINDA, BU YENİ KIŞLADA ; ”ERZİNCAN ASKERİ LİSESİ”  VE “ERZİNCAN ASKERİ ORTA OKULU” 1.NCİ   SINIFLARIYLA YENİDEN  HAYATA GEÇMİŞ, DAHA SONRA AÇILAN (1956’DA;       2 NCİ, 1957’DE;3NCÜ ) SINIFLARLA TAM KADRO OLARAK EĞİTİM-ÖĞRETİME  DEVAM ETMİŞTİR. 

BU YENİ OKUL, HEM ORTA  HEM DE LİSE KISIMLARIYLA 1958 YILINDA “İLK MEZUNLARINI”  VERİR.         “ ORTAOKULLARIN BİR MERKEZDE TOPLANMA”  DİREKTİFİ UYARINCA;   ORTA KISIM   ÖĞRENCİLERİ, İSTANBUL’DA  AÇILAN “SELİMİYE ASKERİ ORTAOKULU’NA”  NAKLEDİLİR. 1960/61 DERS YILINDA   KAPATILAN “BURSA ASKERİ LİSESİ”, ÖĞRENCİLERİNİN BİR  KISMI  KULELİ’YE, BİR  KISMI DA  ERZİNCAN ASKERİ LİSESİNE GÖNDERİLİR.                                                                                                                                             

1965/66 DERS YILI SONUNDA NE YAZIK Kİ BU GÜZİDE KURUM,“ERZİNCAN ASKERİ LİSESİ” (10 YILLIK BİR  EĞİTİM  VE ÖĞRETİM  ÖMRÜNDEN SONRA)

”KA – PAN – MIŞ - TIR!..”

                                                

ANCAK; İNANIYORUM  Kİ;

 “OKULLAR ARASINDA,ZİRVEDEYDİ ADI. TAM  BİR EFSANEYDİ,HEP ÖYLE KALDI .

  O; BELKİ KAPANDI AMA, ‘TÜRKİYEMİN  TARİHİNDE’  EN SEÇKİN YERİ   ALDI!...”

ASKERİ LİSENİN  “LAĞVINDAN” SONRA BOŞALAN BİNA; 11 EKİM 1967’DE   ERZURUM’DAN  İNTİKAL EDEN“3 NCÜ ORDU”YA TAHSİS EDİLMİŞ  OLUP  HALEN “ORDU KARARGAHI” OLARAK KULLANILMAKTADIR.

BİLİNDİĞİ GİBİ;BİLGİ KUVVETTİR!. BU BİLGİNİN TEMELİNİ OLUŞTURAN KÜLTÜR;ANCAK KÖKLÜ VE İLKELİ KURUMLARDA ELDE EDİLEBİLİR.          BAŞKOMUTAN  ATATÜRK’ÜN İŞARET ETTİĞİ GİBİ;                                                                                                  ” BİR ORDUNUN KUDRETİ,SUBAY VE KOMUTA HEYETİNİN KIYMETİYLE ÖLÇÜLÜR!.”                                                                                                                  ÖYLEYSE ,PAROLAMIZ;

 “GÜÇLÜ ORDU,GÜÇLÜ TÜRKİYE”

OLMALIDIR.

BU GÜZİDE OKULLARDA;OKUYAN,MEZUN OLAN,GÖREV YAPAN VE NE ŞEKİLDE OLURSA OLSUN EMEĞİ GEÇEN –EBEDİYETE GÖÇEN VEYA YAŞAYAN-HERKESE

MİNNET VE SAYGILAR…

MUSTAFA BAŞEL / E. ALBAY

SAO-3132   EAL-4899

OCAK-2011/ANKARA

KAYNAKÇA:

1.ESKİ ERZİNCAN’DA TARİHİ KIŞLA VE ASKERİ YAPILAR/ E. ORG.İSMAİL HAKKI  AKANSEL

2.KAYBOLAN ŞEHİR ESKİ ERZİNCAN’DAN FOTOĞRAFLARLA ANILAR/ERZİNCAN VALİLİĞİ-1999

3-“ERZİNCAN” DEĞİL SANKİ ” EZERCAN”, DEPREM ŞEHRİ ERZİNCAN/ E.ALB. MUSTAFA BAŞEL